Czym jest bruksizm i jak go leczyć?

Jak objawia się bruksizm i jakie są jego przyczyny?

Bruksizm jest schorzeniem o złożonej etiologii, a jego występowanie może mieć związek z wieloma czynnikami, zarówno fizjologicznymi, jak i psychologicznymi. Do jego najczęstszych przyczyn zalicza się czynniki emocjonalne, jak przewlekły stres, lęk i silne emocje, prowadzące często do nieświadomego zaciskania zębów, zwłaszcza w nocy. Bruksizm przyczyny to również nieprawidłowe ustawienie zębów oraz wady zgryzu, które mogą powodować niekontrolowane napięcie mięśni żuchwy, przyczyniając się do wystąpienia tego schorzenia. Nie można też wykluczyć czynników genetycznych i neurologicznych, jak np. choroba Parkinsona. Na epizody nocnego bruksizmu mogą być też narażone osoby chore na obturacyjny bezdech senny oraz te stosujące w nadmiarze substancje pobudzające, takie jak kofeina i nikotyna, ponieważ mogą one nasilać napięcie mięśniowe sprzyjające temu schorzeniu. Zatem jak rozpoznać bruksizm? Bruksizm, chociaż może też przebiegać bezobjawowo, to jednak u wielu pacjentów daje charakterystyczne symptomy, jak ścieranie zębów czyli nadmierna utrata szkliwa, prowadząca do zwiększonej wrażliwości, bóle głowy i twarzy, szczególnie po nocnym odpoczynku, które są efektem zwiększonego napięcia mięśni żuchwy, jak również ból w stawie skroniowo-żuchwowym wraz z ograniczoną ruchomością żuchwy. W wyniku nadmiernego nacisku może też dojść do pęknięć i innych uszkodzeń zębów, jak również może pojawić się nadwrażliwość zębów. Bruksizm to nierzadko także problemy ze snem samego chorego, jak i jego partnera, ponieważ zgrzytanie zębów może powodować nieświadome wybudzenia.

Na czym polega diagnostyka bruksizmu?

Rozpoznanie bruksizmu jest często trudne, ponieważ pacjenci nie zawsze zdają sobie sprawę z tego, że zgrzytają zębami w nocy. Najczęściej diagnozę stawia stomatolog w oparciu o wywiad z pacjentem oraz badania. Wśród metod diagnostycznych trzeba wymienić badanie stomatologiczne, w trakcie którego specjalista dokonuje oceny stopnia starcia szkliwa i stanu stawu skroniowo-żuchwowego oraz badanie mięśni żwaczy pod kątem nadmiernego napięcia mięśni. Wykorzystuje się także polisomnografię czyli zaawansowane badanie snu oraz elektromiografię (EMG) czyli badanie napięcia mięśniowego, pomocne w ocenie aktywności mięśni.

Jak leczy się bruksizm?

Zdiagnozowanie bruksizmu powinno być wstępem do kompleksowego leczenia, dostosowanego do przyczyny tego problemu oraz stopnia zaawansowania choroby. Częstym rozwiązaniem jest zastosowanie okluzyjnych szyn relaksacyjnych. U wielu pacjentów sprawdza się także ochronna nakładka na zęby bruksizm, zapobiegająca ścieraniu zębów i zmniejszająca napięcie mięśniowe. Szyny i nakładki są wykonywane indywidualnie dla pacjenta na podstawie wycisku zębów. Rozpoznanie związków przyczynowo-skutkowych pomaga w prawidłowym wprowadzeniu leczenia. Holistyczne podejście do pacjenta, opierające się na współpracy zespołu, czyli stomatologa, fizjoterapeuty oraz technika dentystycznego 
a nie kiedy też psychiatry jest integralną częścią terapii. Terapia ta polega na wykonaniu szyny, fizjoterapii, a czasami też zastosowaniu farmakologii. 

W większości przypadków głównie jest wskazana fizjoterapia nakierowana na rozluźnienie mięśni  i zmniejszenie ich napięcia. Dlatego też w naszym zespole mamy fizjoterapeutę. W przypadku bruksizmu wynikającego z wad zgryzu, konieczne może okazać się leczenie ortodontyczne, a w skrajnych przypadkach także farmakologiczne – w postaci leków rozluźniających mięśnie lub też dodatkowo podanie toksyny botulinowej, która ma za zadanie zmniejszenia nadmiernego napięcua mięśni żwaczy. Szynoterapia koncentruje się na rozkontaktowaniu zębów i tym samym wyeliminowaniu dysfunkcji, doprowadzając pacjenta ze stresem funkcjonalnym do przywrócenia stabilnej sytuacji, odciążającej staw skroniowo-żuchwowy i relaksację mięśni. Kluczowym elementem jest prawidłowa ocena powodu zaburzeń u danego pacjenta. Przyczyną może być jakiś uraz w przeszłości i wówczas współpraca z fizjoterapeutą jest niezbędną, ale także problem może tkwić w nieprawidłowych kontaktach okluzyjnych, wynikających z wady zgryzu, a wówczas współpraca z ortodontą jest konieczna. Dopiero po takiej weryfikacji jest zasadne wprowadzenie do terapii szyny. Wsparciem dla powyższych form leczenia bruksizmu będzie zastosowanie technik relaksacyjnych oraz udział w terapii poznawczo-behawioralnej, która wspiera pacjenta pomagająca w radzeniu sobie z napięciem emocjonalnym. Warto również nakierować pacjenta na zmianę jego stylu życia, ograniczające spożycie kofeiny i alkoholu oraz wprowadzenie  regularnej aktywności  fizycznej  pomagającą zredukować stres. Wczesna diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia zwiększają szanse na poprawę jakości życia pacjenta oraz ochronę zdrowia jamy ustnej. Mimo, że całkowita eliminacja bruksizmu jest często niemożliwa, to terapia pozwala znacząco zredukować jego objawy i zapobiec poważnym konsekwencjom.